‘Charmant, intelligent, sexy en ontzettend goed in zijn werk. Dat was hij zeker. Maar dat klagerige, het weinig transparant zijn en de eeuwige smoesjes waarom bepaalde acties niet op gang kwamen of afspraken niet doorgingen, begonnen me op te breken.’
Dit artikel schrijf ik vanuit mijn beleving, het gaat over mijn ervaring met narcisme en wat ik van meerdere mensen gehoord en gelezen heb over narcisme. Mensen die een narcistische persoonlijkheid hebben, noem ik voor het gemak in dit artikel ‘narcisten’. Ik besef dat narcisme generaliseren wellicht niet handig is en een label ook maar een label is dat de mens eraan gehangen heeft om bepaald gedrag te kunnen begrijpen en plaatsen.
Narcisme in extreme mate wordt doorgaans een persoonlijkheidsstoornis genoemd. In mijn beleving mag er best onderscheid gemaakt worden tussen iemand met narcistische trekken (want daar zullen de meeste mensen er echt wel een paar van hebben) en mensen waarbij het narcistische gedrag duidelijk aanwezig is en vele relaties verwoest.
Ik geloof oprecht dat er niemand op aarde bewust kiest om narcistisch te gaan doen. Uit eigen ervaring heb ik gemerkt dat een narcist vooral ongelukkig is, weinig tot geen zelfliefde voelt (in tegenstelling tot wat de meeste mensen denken) en daardoor niet in staat is om van anderen te houden. Een narcist projecteert daarom zijn/haar onzekerheid en onvrede op anderen om zichzelf zo staande te kunnen houden, om zo te kunnen overleven.
Er zijn 2 typen narcisten. De openlijke narcist die duidelijk aanwezig is en opvalt, die arrogant en beledigend is en op ongenuanceerde wijze om aandacht schreeuwt. En dan is er de verborgen narcist, het meest voorkomende en minder opvallende type.
De verborgen narcist is degene waarmee je in het contact misschien het gevoel hebt dat er iets niet klopt, maar waarbij je niet precies kunt achterhalen wat het is. Er bekruipt je wellicht een onderbuikgevoel, maar door de sluwe tactieken van de narcist begin je aan jezelf te twijfelen. Totdat je deze persoon langer meemaakt en beter leert kennen. Een narcist goed leren kennen, zal nooit gebeuren.
Een narcist is namelijk nooit zichzelf, draagt altijd een masker en kan daardoor niet oprecht zijn, mede omdat deze niet in contact met zijn/haar eigen gevoel staat. In mijn beleving is een narcist niet eens in staat om zichzelf te zijn, omdat deze zijn/haar Zelf al in zijn/haar jeugd verloren heeft door een onveilige thuissituatie, een traumatische ervaring, verwaarlozing en/of structurele mishandeling en om die reden als het ware een onecht Zelf creëert.
Vanuit de zielkunde bekeken, zou je kunnen zeggen dat een narcist in zijn/haar jeugd de verbinding met de ziel verloren is tijdens de traumatische ervaring of door een onveilige thuissituatie. Door het ontbreken van deze verbinding kan de narcist niet meer met zijn/haar gevoel in contact komen. En waarschijnlijk is dat het moment dat er een enorme ‘leegte’ in de narcist ontstaat en begint de narcistische persoonlijkheid zich te ontwikkelen.
De leegte die ontstaan is, zal vervolgens door de narcist schijnbaar opgevuld worden met aandacht en bevestiging buiten zichzelf. Ik zeg schijnbaar, want de leegte kan natuurlijk nooit van buitenaf opgevuld worden. De narcist heeft dus eigenlijk geen groot ego, maar juist een extreem laag zelfbeeld en weinig zelfvertrouwen en zoekt daarom constant naar waardering en bevestiging buiten zichzelf. Doordat deze leegte (meestal tijdelijk) opgevuld wordt met de aandacht van anderen, de buitenwereld en narcistische voeding (= dat wat zij nodig denken te hebben om zich beter te voelen), kan de narcist charismatisch en zelfverzekerd overkomen en de schone schijn ophouden. Op het moment dat de aandacht minder wordt en/of wegvalt, gaat de narcist om zich heen slaan (soms zelfs letterlijk).
Een lijst van kenmerken van (verborgen) narcisten:
- Koppig; nooit excuses aanbieden tenzij ze iets van je nodig hebben
- De ander een schuldgevoel aanpraten terwijl ze zelf schuldig zijn en op die manier de schuld verleggen
- Alles draait meestal om hen, dominant, arrogant
- Pathologisch liegen, vreemdgaan en manipuleren
- Spelen verschillende rollen in verschillende omstandigheden
- Projecteren eigen onzekerheden en gebreken; doen alsof ze gebreken in jou zien en projecteren zo hun tekortkomingen op jou
- Gevoelig voor opbouwende kritiek en kunnen daar heftig en zelfs agressief op reageren
- Problemen met intieme relaties; niet in staat om echte liefde te geven, maar willen wel graag ontvangen
- Gaan vaak om met mensen die gevoelig zijn, zich ondergeschikt voelen/opstellen zodat zij zich beter en superieur voelen
- Voelen niet of nauwelijks spijt; hebben nagenoeg geen geweten of in elk geval geen last van hun geweten
- Het ligt altijd aan een ander, nooit aan henzelf; weinig tot geen zelfinzicht; eeuwige smoesjes (acties niet in lijn met mooie woorden); geen verantwoordelijkheidsgevoel
- Lage tolerantiegrens; dulden geen weerwoord en kunnen zelfs ontploffen wanneer de ander een weerwoord geeft
- Vaak materialistisch ingesteld, bijna nooit tevreden (zeurderig), regelmatig conflicten
- Enorm gebrek aan inlevingsvermogen (hoewel ze dit prima kunnen veinzen wanneer het hen uitkomt)
- Charmant en charismatisch naar de buitenwereld toe, uiteraard met bijbedoelingen
- Snel in een slachtofferrol – passief agressieve houding
- Verslaving (werk, gokken, alcohol en/of seks) en kan zelfs als voortdurend excuus gebruikt worden om zo geen verantwoordelijkheid te hoeven nemen
In de afgelopen 7 jaar heb ik een tijd lang met narcisme binnen een relatie te maken gehad. Ik heb me vervolgens in het onderwerp verdiept en ik kon mezelf wel voor mijn kop slaan! Hoe kon ik zo dom zijn? Waarom heb ik dit laten gebeuren? Maar het kan bijna iedereen overkomen. Het heeft niets te maken met intelligentie of naïviteit.
Wat meestal het geval is, is dat mensen met een narcistische persoonlijkheid of trekken vooral gevoelige en empathische mensen aantrekken. Dat is niet voor een niets, want iemand die empathisch is, zal de pijn en leegte van de narcist aanvoelen en eerder vergoelijken. Daarbij komt natuurlijk dat het voor de partner van de narcist waarschijnlijk als een grote les en spiegel dient. Dat haalt niet weg dat deze les uitermate pijnlijk is.
In de afgelopen jaren heb ik met meerdere vrouwen en mannen gesproken die ook relaties gehad hebben met narcisten. De grootste overeenkomsten zijn dat deze narcisten voor de buitenwereld bijzonder charmant zijn, maar dat in een intieme relatie hun charmante masker vroeg of laat toch afgaat. En dan blijkt ineens dat je in een luchtbel, een illusie geleefd hebt. Want wat was er nou echt? Waren het een paar leugens of was alles gelogen? Je wilt toch op zijn minst geloven dat ze ergens diep van binnen wel gevoel hebben en in ieder geval oprecht van hun eigen kinderen houden.
Op het moment dat je beseft als partner dat je niet verder kunt en wilt met deze narcist, dan kan het dus zijn dat deze je gaat stalken, agressief wordt en jou zwart gaat maken. De narcist krijgt geen aandacht meer, raakt in paniek en gaat om zich heen slaan. Vaak rollen narcisten van de ene in de andere relatie, omdat ze dus niet zonder aandacht en bevestiging kunnen. Door hun zogenaamde charisma lukt dat meestal ook nog. Wanneer het tijdens een relatie te heet onder de voeten wordt, kan het zijn dat de narcist al anderen op de ‘reservebank’ verzamelt.
Ik heb het vermoeden dat iedereen een narcist kent of in ieder geval iemand anders kent, die een relatie met een narcist heeft. En geloof me, je bent echt niet dom als je voor een narcist gevallen bent. De meeste narcisten spelen het zo slim en weten hun stoornis goed verborgen te houden. Ze beseffen waarschijnlijk niet eens dat ze een stoornis hebben, omdat het toch nooit aan hen ligt 😉 Je kunt ervan uitgaan dat een narcistische persoonlijkheid zijn/haar eigen leugens gelooft en daarom ook zo overtuigend kan overkomen.
Door manipulatie, charisma en door vooral in de beginperiode de ander helemaal te veroveren en op een voetstuk te plaatsen, is het makkelijk om ‘in de val te lopen’. Maar op een gegeven moment word je door de narcist geclaimd, je raakt steeds meer geïsoleerd van familie en vrienden, en begint aan jezelf te twijfelen, want de narcist gebruikt trucjes om jou van jouw familie en vrienden weg te houden en weet jou prima te bespelen. Vaak zijn de partners van narcisten bijzonder empathisch en kunnen ze begrip voor de pijn en het verdriet van de narcist opbrengen waardoor ze het negatieve gedrag van de narcist te vaak blijven goedpraten. Ook zijn de partners doorgaans bijzonder vergevingsgezind. De empathische partner heeft blijkbaar toch iets gevonden in de narcist wat hij/zij denkt nodig te hebben en blijft daarom langere tijd in de relatie zitten…
Heb jij ook met narcisme te maken of te maken gehad? Wellicht kan het jou helpen om bij jezelf na te gaan wat je van de ander wilt of denkt nodig te hebben, dat je nog niet aan jezelf geven kunt. Waarom stel jij je afhankelijk op van deze persoon? Het kan dus zo zijn dat jij net als de narcist denkt iets nodig te hebben van de ander voor jouw eigen geluk. Dat maakt beide partners afhankelijk van elkaar.
Na een relatie met een narcist kan het voelen alsof er krassen op je ziel gekomen zijn, je zelfvertrouwen volledig vermorzeld is, je hart vertrapt is en je door de alle leugens en het bedrog niemand meer durft te vertrouwen.
Ik begon pas goed te begrijpen hoe het zover had kunnen komen op het moment dat ik bewust werd van dat ik te weinig eigenwaarde en te weinig zelfrespect voelde. Dat was echt een heel pijnlijke bewustwording, want ik dacht genoeg zelfvertrouwen te hebben, maar blijkbaar op het gebied van relaties nog niet. Ik ben hooggevoelig en heb mijn jeugd als onveilig ervaren. Ik heb mezelf daardoor jarenlang aangepast aan anderen en stond dus eigenlijk ook slecht in contact met mijn gevoel. Mijn antennes waren veel te veel op de ander gericht. Daardoor kon ik dus in die relatie mijn grenzen niet aangeven en liet ik dus behoorlijk over mijn grenzen heengaan. Sterker nog, ik had mijn grenzen niet eens helder, dus laat staan dat ik deze aan een ander duidelijk kon maken.
De enige manier om met een narcist om te gaan, is weggaan en negeren. Is contact onvermijdelijk, bijvoorbeeld vanwege kinderen, dan is het verstandig om vooral niet op het manipulatieve gedrag en de verwijten van een narcist in te gaan. Laat je niet verleiden door mooie woorden of geveinsde emoties. Stel duidelijke grenzen. Nee is nee. Makkelijker gezegd dan gedaan natuurlijk, dat besef ik me maar al te goed!
Mij heeft het geholpen om mijn narcistische ex-partner te blijven negeren. En nog belangrijker, om de focus terug op mezelf te brengen en te gaan voelen waar ik gelukkig van word, gezonde afleiding en een fijne daginvulling, de dingen te doen die mij vreugde geven. Ik ben weer meer het contact aangegaan met familie en vrienden. Met mensen die echt om me geven en oprecht met me zijn.
Bewustwording van wat het was dat je dacht nodig te hebben van de ander kan heel goed helpen om dit vervolgens aan jezelf te gaan geven. Cliché maar waar, geluk begint altijd bij en in jezelf. Weet wie je bent, waar je voor staat, wat jouw grenzen en kernwaarden zijn.
Voel vooral wat er in jou leeft. Want uiteindelijk komt een narcistische partner niet voor niets op je pad! Wat spiegelt deze aan jou? Welke pijnstukken worden in jou geraakt en welke lessen mag of mocht jij van dat contact leren? Daar kun jij de verantwoordelijkheid nemen. En daar waar jij de verantwoordelijkheid neemt, kun jij de macht weer over jouw leven terugkrijgen. Daar kun jij de verandering maken zodat jouw leven weer JOUW leven wordt.
In geval van familie of daar waar er kinderen bij betrokken zijn, is het uiteraard lastiger. Vraag om professionele hulp wanneer je er zelf niet uit komt en doe aangifte bij de politie in geval van bedreiging of mishandeling.
Iemand met een narcistische persoonlijkheidsstoornis is niet te genezen, omdat deze nooit bereid zal zijn om naar zichzelf te kijken en iets te veranderen aan zichzelf. Een narcist neemt geen verantwoordelijkheid voor zijn/haar woorden en acties. En beloven zij wel te veranderen en/of in therapie te gaan? Dan is dat hoogstwaarschijnlijk manipulatie om jou daar te krijgen waar zij willen en is de kans groot dat ze binnen de kortste keren stoppen met therapie.
Voor iedereen die op dit moment in een relatie zit met een narcist of herstellende is van een relatiebreuk, ik wens je veel kracht en liefde toe! Zorg goed voor jezelf en respecteer jezelf!
Liefdevolle groet,
Mariska
***
> Wil jij meer inzicht in jouw relatie/situatie zodat je weer met positieve moed verder kunt?
> Wil jij ondersteuning tijdens het rouwproces na het verlies van een relatie?
> Wil jij bewust worden van jouw eigen aandeel in de relatie die jij hebt of gehad hebt?
> Wil je begeleiding bij hoe je nu verder mag en kan gaan zodat je weer kunt leven i.p.v. overleven?
Dan help ik je graag met bewustwording en positieve aanmoediging om jouw leven weer op de rit te krijgen!
Investering in jezelf: € 88,- voor 60-90 minuten coaching.
Neem vrijblijvend contact op via onderstaand contactformulier: